ازن یک گاز بسیار فعال و شیمیایی با فرمول O3 است که از نظر ساختاری به اکسیژن (O2) شبیه است، اما دارای یک اتم اکسیژن اضافی است. این اتم اکسیژن اضافی باعث می‌شود ازن یک اکسید کننده بسیار قوی باشد و در برخورد با مواد آلی و غیرآلی، اکسیداسیون را ایجاد کند.ازن در میان عوامل اکسیدانی، پس از فلوئور و پرسولفات، سومین عامل پرقدرت است که واکنش‌پذیری زیاد آن را نشان میدهد. این مولکول از اکسیژن خالص از طریق یک فرایند گرماگیر تشکیل می شود که این فرآیند به وسیله ولتاژ بسیار بالای تنظیم شده میان الکترودهای لوله زیمنس حاصل می شود.

بیشتر بخوانید: چگونگی روش کار [ دستگاه ازن ساز ] با تکنولوژی نوین

با وجود این، ازن می تواند توسط دستگاه های پزشکی برای اهداف درمانی تولید شود. کاربردهای پزشکی بالقوه ازن تراپی طیف گسترده ای دارد، از جمله محدود کردن درد بعد از کشیدن دندان در صورت استفاده به عنوان ژل. ترمیم آسیب گوش داخلی ناشی از ضربه صوتی، کاهش تنگی مجدد استنت کرونری هنگامی که به صورت خودکار استفاده می شود. – انتقال خون، و افزایش حذف استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین در مدیاستینیت زمانی که همراه با آنتی بیوتیک ها استفاده می شود.

ازن دارای ساختار حلقه‌ای است که فاصله اتم ها از هم، ۱٫۲۶ آنگستروم است و در وضعیت های مختلف مزومریک در تعادل دینامیک وجود دارد. یک فیزیکدان بداند که قابلیت حل ازن و اکسیژن در ۱۰۰ میلی لیتر آب، به ترتیب ۴۹٫۰ و ۴٫۸۹ میلی لیتر است.طبیعت، نگهبان خویش است زیرا با کمک باکتری هایی مانند سیانو باکتری‌ها، به محض اینکه اکسیژن در حدود 2 میلیارد سال قبل در اتمسفر زمین افزایش یافت، اشعه های ماورا بنفش خورشید به تولید ازن سرعت بخشید که می توانست پرتو ماورای بنفش را کنترل کرده و از سیستم های بیولوژیکی زمین محافظت کند.لایه ازن محافظ در استراتوسفر، تا حد زیادی ثابت و پایدار است که این نتیجه تعادل دینامیکی میان واکنش تشکیل دهنده ازن و تجزیه طبیعی ازن است. این تعادل تا حدی در قرن اخیر به هم خورده است که علت آن افزایش پیش‌رونده آلودگی مانند نیتروژن اکسیدها و کلر حاصل از کلروفلوئورکربن‌ها (CFC) است که به عنوان مایع سردکننده استفاده می شوند. یک اتم منفرد کلر از طریق یک رشته واکنش کاتالیزوری که توسط دانشمندانی مانند مولینا و رولند در سال (۱۹۷۴) کشف شد می تواند هزاران مولکول ازن را پیش از اینکه به تروپوسفر بازگردد، نابود کند. تخریب بیش از حد ازن منجر به نازک شدن لایه ازن و سوراخ شدن آن در ناحیه قطب جنوب شد؛ تنها به کمک تلاش بین المللی برای جایگزین از استفاده زیاد از CFC، لایه ازن احتمالا در سال ۲۰۵۰ به وضعیت نرمال خود بازمی‌گردد.

قرار گرفتن در معرض ازن زیاد ناخواسته و به دلیل منابع محیطی، چه در محیط داخلی و چه در فضای باز. همچنین قرار گرفتن در معرض فضای داخلی در خانه هایی با هوای مرکزی به دلیل کاهش تبادل هوای داخل و خارج و فیلتر انجام شده توسط سیستم تهویه مطبوع کاهش می یابد. ازن علیرغم کاهش حضور خود، می‌تواند با مواد شیمیایی متعددی در داخل ساختمان، مانند مواد مربوط به کفپوش چوبی، فرش و عطر، واکنش نشان دهد تا ترکیبات بالقوه مضری ایجاد کند.

محیط بیرونی یک عامل تعیین کننده اصلی قرار گرفتن در معرض ازن، مسموم شدن و مرگ و میر و مشکلات قلبی عروقی و تنفسی است. یک مطالعه بزرگ روی 95درصد جامعه در ایالات متحده نشان داد که ارتباط آماری معنی‌داری بین افزایش ازن اندازه‌گیری شده در (ppb) و مرگ و میر کوتاه‌ مدت وجود دارد. این مطالعه نگرانی های گسترده بهداشت عمومی ملی در مورد قرار گرفتن در معرض ازن را نشان می دهد. کشورهای خارج از ایالات متحده، مانند کره جنوبی و ایسلند نیز تأثیرات ازن بر سلامتی و تأثیر آن بر سلامت عمومی را به رسمیت شناخته اند.

ازن معمولاً به عنوان یک ماده ضدعفونی و تصفیه‌کننده در محیط‌های مختلف استفاده می‌شود، از جمله تصفیه آب و هوا و ضدعفونی سطوح. اما در مواردی که مقدار ازن به صورت ناخالص یا با مقادیر بالا و بیش از حد مجاز وارد محیط شود، می‌تواند به عنوان عامل مسمومیتی عمل کند.

مسمومیت با ازن به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

تنفس ازن: درصورتی که ازن به صورت گاز در محیط هوایی حاضر باشد و انسان یا حیوانات آن را تنفس کنند، ازن می‌تواند به راحتی وارد ریه‌ها شود و با بافت‌های ریه تعامل کند. این باعث تحریک و التهاب ریه و مسدود شدن مسیرهای هوایی می‌شود.

تماس مستقیم با پوست: ازن به صورت مایع یا غاز می‌تواند با پوست در تماس باشد و باعث تحریک و التهاب پوست شود.

تماس مستقیم با چشم: ازن می‌تواند باعث التهاب و تحریک چشم‌ها شود.

تماس مستقیم با مخاط آلودگی‌دار: ازن می‌تواند با مخاط آلودگی‌دار یا مایعات بدن در تماس باشد و باعث تحریک و التهاب مخاطی شود.

مسمومیت با ازن می‌تواند علائمی از جمله تنفس سخت، سرفه، تنگی نفس، التهاب چشم و گلو، سرگیجه، تهوع و استفراغ، و در موارد شدید‌تر، آسیب به ریه‌ها و حتی بروز حملات قلبی و عروقی ایجاد کند. بنابراین، کنترل و مدیریت مقادیر ازن در محیط‌های مختلف بسیار حائز اهمیت است تا مسمومیت‌های ازنی جلوگیری شود.